Saeed

Afgelopen zaterdag waren we uitgenodigd door Saeed Siyad, die op een wonderlijke manier op mijn pad kwam, zelf zegt hij dat Allah daar de hand in had. Tot zijn achtste leefde hij als nomade in Somalië. Toen vloog zijn hem tot dan toe onbekende vader hem met tot dan toe onbekende familie naar Duitsland, van waaruit hij later naar Nederland kwam. Zijn geliefde en diepgemiste moeder sprak hij pas 16 jaar later en hij zag haar één keer terug in zijn moederland. 

Saeed wil cabaretier worden en een oud-collega van me die hem zag optreden, pas de tweede keer in zijn leven, was daar zo van onder de indruk dat hij hem naar mij doorstuurde. 

Saeed kwam kijken naar de try-out van twee afgestudeerde cabaretiers en wilde ook spelen. Op mijn vraag ‘hoe lang heb je?’ antwoordde hij gretig “twee uur, drie uur.” Ik gaf hem tien minuten en we waren overdonderd. Niet omdat alles al helemaal goed en af was, maar vanwege het natuurtalent van deze in een narratieve cultuur opgeroeide dertiger, vanwege de wonderbaarlijke verhalen en zijn noodzaak en plezier ze te vertellen.

Op de Koningstheaterakademie, de HBO cabaretopleiding in Den Bosch, werken we nu aan zijn voorstelling: het verhaal over zijn jeugd tussen dromedarissen, geiten en krokodillen, met zijn moeder en grootouders, over de schok om door de wolken te vliegen en aan te komen in een land met roltrappen, witte mensen en televisie. Over Nederlandse openheid versus Somalische geheimen, omdat Somaliërs het zo graag goed willen doen in de ogen van hun ouders en voorouders, wat op gespannen voet staat met de verwesterlijking die ook plaatsvindt. Over het missen en hervinden van zijn moeder. Over al die cultuurverschillen tussen Somalië en Nederland.

Saeed speelde aan het einde van een feestelijke dag van de Somalische gemeenschap. Hij had nog nooit zoveel Somaliërs bij elkaar gezien zei hij, zelfs niet in Mogadishu. Ik ook niet. Überhaupt nog nooit zoveel mensen van kleur. Als witte minderheid werden we on-Nederlands gastvrij ontvangen. Het voetbaltoernooi voor kinderen en jongeren was net achter de rug, binnen volgde een bijeenkomst over arbeidsparticipatie van Somaliërs, die hier als vluchtelingen als eerste generatie binnenkwamen. Tegen welke problemen lopen ze aan? Tegen welke vooroordelen en drempels, tegen welke eigen terughoudendheid? Hoe kunnen ze integreren, deelnemen, kansen grijpen? In je eigen-kunnen vertrouwen, contact maken, netwerken, hulp inschakelen van ouderen, zowel in de eigen gemeenschap als bij witte Nederlanders die weten hoe hier de hazen lopen. “Gaan!”, zei Saeed, zelf een positief rolmodel van jewelste. Ik ken weinig mensen die zo met hun hart en armen open de wereld instappen en vriendschappen maken in a split second, met jong en oud. 

Er was nog een Somalisch rolmodel, Saeeds leeftijdgenoot Abdi Nageeye, de koning van de lange afstand, Nederlands recordhouder op de marathon (2:08.16 Rotterdam 2019). Hij schreef een boek over zijn ‘route naar vrijheid’: ‘Atleet zonder grenzen.’ Ik zag een bescheiden man, met de wens en een eigen stichting om het leven van kinderen in Somalië veiliger en beter te maken, met ook voor hen mogelijkheden om te spelen en te sporten.

Het raakte me Saeed te zien spelen voor zijn tweevoudige landgenoten, de Somalische Nederlanders, waarvan zoveel goed geïntegreerd en bouwend aan de toekomst van de anderen. Openminded, waardig en trots op de kwaliteiten van hun cultuur, waarvan ik, voor Saeed op mijn pad kwam, niets wist. Ik zag ze lachen om Saeed: de stoere mannen, de ouderen, ‘de Mama’s’ zoals Saeed ze noemde, en het jonge meisje. En ook de witte Nederlanders die kwamen meeluisteren en -praten vanuit hun functies bij overheid en politiek, die ook bouwen aan de brug waarover we elkaar kunnen ontmoeten. 

Na afloop was het feest. Vette Somalische popmuziek schalde van het dak. De voetbalfinale werd gespeeld op een veld in de zon. De gezamenlijke maaltijd die de Mama’s opschepten achter de kraam was heerlijk, evenals de kruidnagelthee, de koffie en de zoete lekkernijen die we in een tasje mee naar huis kregen. 

Contact is de sleutel. En dat begint met openheid. Met nieuwsgierigheid.